کافه فرهنگ

«برتری بورن» یک فیلم هیجانی قابل تماشاست، نه چیزی بیشتر، و نه چیزی کمتر.این امر می تواند ناامیدی افرادی را فراهم سازد که پیش از اکران فیلم، آن را هم سطح «هویت بورن» می دانستند، فیلمی که در سال 2002 موفقیتی غیرمنتظره دربر داشت.متاسفانه، دومین اقتباس سینمایی از رمان سه گانه ی «رابرت لادلام» تقریباََ در تمام موارد به جز بازی ها نسبت به قسمت پیشین خود پسرفت داشته است.تقریباََ هیچ نکته ی منفی در مورد نقش آفرینی های بازیگران این اثر وجود ندارد، ، به جز اینکه دیگر همانند دو سال پیش آن ها در روند فیلم زیاد مهم نیستند.بخش اکشن فیلم بیشتر شده، و طراحی شخصیت ها نیز طوری صورت گرفته تا ریتم سریع و دیوانه وار فیلم حفظ شود، چیزی که به نظر «پل گرین گرس» برای حفظ توجه مخاطبان فیلمش ضروری است.
رویدادهای برتری بورن دوسال پس از پایان وقایع هویت بورن رخ می دهند، و جیسون بورن (با بازی «مت دیمون») و دوست دخترش ماری (با بازی «فرانکا پوتنته»، ار سری بدو لولا بدو) درکنار یکدیگر زندگی می کنند.حالا، مشخص می شود فردی با بدترین نیات آن ها را پیدا کرده است.نه تنها قاتلی (با بازی «کارل اوربان») برای از بین بردن بورن استخدام شده، بلکه برای او توطئه چیده شده و قتل یک مامور سیا در برلین را نیز به او نسبت می دهند.این امر موجب می شود تا باردیگر بورن به کارزار بازگردد.رهبری گروه “یابنده ی بورن” را پاملا لندی (جون اَلِن) و رئیس سابق بورن، وارد آبوت («برایان کاکس») برعهده دارند.به نظر بورن سازمان سیا قصد جان او را داشته و بدین سان، بهترین پاسخ از جانب او خارج کردن چند نفر از دوستان قدیمی از صحنه برای همیشه است، اینگونه او به قولی که در پایان هویت بورن داده بود عمل می کند.

در اصل، برتری بورن یک فیلم انتقامی است.اینجا هیچ چیز عمیق تر و موشکافانه تر نیست، اگر چه اینجا نوع دومی از دسیسه برای یک گروه روسی وجود دارد.شخصیت پردازی ها سرسری انجام شده است.اطلاعات ما درباره ی گذشته ی بورن نسبت به گذشته تنها مقداری افزایش پیدا می کند، و او نشانه هایی از وجدانش را به نمایش در می آورد.درهرحال، او در فیلم قبلی، و در حالی که متحیرانه به دنبال فهمیدن از گذشته اش بود، بسیار جذاب تر و گیرا تر بود.اینجا بورن عملاََ به جز نیم ساعت پایانی که او بیشتر از آنچه انتظارش را داریم (یا شاید، ترجیح می دهیم) از خود دلسوزی نشان می دهد، چیزی جز یک قاتل سنگدل نیست.
پس از 15 دقیقه ی ابتدایی، از برتری بورن چیزی جز صحنه های تعقیب و گریز و مبارزه نمی بینیم.برخی از این سکانس ها از بقیه قابل تحمل ترند.تعقیب و گریز پایانی، خود به تنهایی بسیار پیچیده است.حسی در پایان به وجود می آید که به گره گشایی فیلم کمک می کند، اما بسیار دیر این اتفاق رخ می دهد (اتفاقی که عمقش بیشتر از “اوه، من او در فیلم غرق شده بودم” معمولی است).به مقدارزیادی در فیلم مبارزه های تن به تن وجود دارد، و اینجا همان جاییست که انتخاب گرین گرس (کارگردان فیلم «یکشنبه ی خونین») مبنی به استفاده از این صحنه ها سوال برانگیز می شود.داگ لیمان کارگردان هویت بورن قادر بود تا این سکانس های مبارزه را بدون تکلف و بسیار واضح به تصویر بکشد.در برتری بورن، آنقدر در این صحنه ها کات و ویرایش وجود دارد که این مبارزات را به یک بخش نامنسجم و آشفته تبدیل می کند.بهتر است وقتی این سکانس ها در حال پخش شدنند به جای دیگری نگاه کنیم و وقتی به پایان رسیدند، دوباره به صفحه نمایش نگاه کنیم تا بازمانده ی مبارزه را ببینیم.

از سوی دیگر، برتری بورن به اندازه ی هویت بورن رضایت بخش نیست.سرانجام انتقام بورن از سازمان، وقتی که به انجام می رسد چندان به مذاق خوش نمی آید.و نکته این است که بورن در بیشتر لحظات فیلم به تسویه حسابهای شخصی اش می پردازد و دیگر شاهد فعل و انفعالات زیبای میان بورن و ماری نیستیم.فعل و انفعالاتی که با متمایز کردن این فیلم نسبت به دیگر آثار جاسوسی روز، به هرچه بهتر شدن آن کمک زیادی کرده بود.بدون خواندن رمان لادلام، نمی توانم بگویم که مشکل از فیلمنامه ی«تونی گیلروی» است یا از رمان اصلی، اما برتری بورن نسبت به پدرش [هویت بورن] از کاریزمای کمتری برخوردار است.
در نفش اصلی، باز هم مت دیمون نشان داده توانایی ایفای نقش یک قهرمان فیلم های اکشن را دارد.او بیشتر از مل گیبسون و هریسون فورد الگوبرداری کرده تا آرنولد شواتزنگر، اما می توان گفت او از هر بازیگری الگو پذیرفته است.برایان کاکس به خوبی توانسته از عهده ی ایفای نقش یک مامور بد و چرب زبان سازمان سیا بر آید.، نقشی که نسبت به فیلم قبل گشترده تر شده است.جون الن توانسته با بازی اش نسبت به آبوت، تصور بهتری از یک عضو سازمان سیا به نمایش درآورد.همچنین شاهد حصور کوتاهی از بازیگران آشنایی چون پوتنته و جولیا استیلز نیز هستیم، و نقش آفرینی کوتاه اما خوبی از جانب «اوکسانا آکینشینا»، که نقشی کوتاه اما مهم را در قالب یک دختر روسی دارد.

اگرچه برتری بورن، از برخی جهات نتوانسته به انتظاراتی که توسط هویت بورن به وجود آمده بود پاسخ درخور توجهی دهد، اما غیرقابل تحمل و بدون جذابیت هم نیست.فیلمنامه قوی است (اساساََ همه فکر می کردند که کارگردان این قسمت هم لیمان است) و نقش اصلی فیلم، با اینکه اینبار خیلی جذاب نیست، اما باز هم باارزش است.به علاوه، آنقدر سکانس اکشن وجود دارد که ضعف های داستان به چشم نیاید.اما باز هم، جندان خوب نیست که دوباره دنباله ای از این سری ببینیم که نمی تواند درحد استانداردهای اولین قسمت از این مجموعه باشد.

مترجم: دانیال دهقانی